Այսօր մենք ունեցել ենք շատ հետաքրքիր ճամփորդություն դեպի Էջմիածին։ Ընկ․ Դիանայի և ընկ․ Վարդուհի ուղեկցությամբ։ Մենք ուղեվորվեցինք թանգարան մեր դասարանով ինչպես նաև մեզ միացան ուրիշ զուգահեռ դասարանի աշակերտներ։ Ես առաջին անգամ էի այցելում Էջմիածին։ Եկեղեցում մենք բոլորս մոմ գնեցինք և մոմ վառեցինք։ Մենք այցելեցինք Ալեք և Մարի Մանուկյաների գանձատուն ինչպես նաև Ռուբեն Սևակի թանգարան։ Գիդը մեզ պատմեց Ռուբեն Սևակի նկարների և իր գրքերի մասին իսկ մենք կլանված լսում էինք գիդին։ Ինչպես նաև մենք հանդիպեցինք Այվազովսկու և իր աշակերտների նկարները։ Ես ուղակի հիացած էի իրենց նկարներով։ Մենք աղջիկներով ով սիրում էր նկարվել վերջում նկարվեցինք։ Մինչ Ռուբեն Սևակի թանգարան այցելելը մենք դրսում շատ ու շատ նկարվել ենք։ Այս ճամփորդությունը ինձ շատ դուր եկավ։
Այսօր ես կպատմեմ մեր ճամփորդության մասին։ Նստեցինք երթուղային և շարժվեցինք դեպի Էրեբունի թանգարան։ Թանգարանում մեզ դիմավորեց մեր էքսկուրսավարը։ Նա մեզ պատմեց Էրեբունի ամրոցի, պահպանված գտոծոների և հնագիտական պեղումների արդյունքում հայտնաբերված այլ իրերի մասին։ Տեսանք Վանի թագավորության քարտեզը: Նաև Երևանի ծննդյան վկայականը, որը սեպագրված էր մի քանի քարերի վրա։ Մենք իմացանք, թե որն է ամենաերկար ջրանցքը (Շամիրամի ջրանցքը) ջրանցքի երկարությունը 72կմ է, այն կառուցել էր Մենուա թագավորը։ Տեսանք տարբեր չափսերի կարասներ։ Այդ կարասների մեջ կար նաև ամենամեծը, դրանց մեջ մարդիկ պահում էին գինի։ Ամենամեծ կարասի վրա մենք տեսանք երեք գիծ, որոնցով նրանք չափում էին, թե ինչքան գինի կտեղավորվի կարասի մեջ։ Ընդհանուր կարասի մեջ կտեղավորվեր 750լ գինի։
Գյումրին միչև Գյումրի անվանումը ստանալը շատ անուններ է ունեցել՝ Կումայրի, Ալեքսանդրապոլ, Լենինական։ Հայաստանում քաղաքների մեծությամբ թվով երկրորդն է։ Գյումրին բնակավայր է եղել դեռ անհիշելի ժամանակներից։ Գյումրու մասին՝ որպես Կումայրի քաղաք հնագույն ժամանակներից տեղեկություններ է հայտնում Քսենոֆոնն իր «Անաբասիս» ստեղծագործությունում։ Քաղաքի խորհրդանիշներից են մետաղյա բաժակները, որոնք Գյումրու բարբառով կոչվում են մուշուրբա: Գյումրիում են հիմնադրվել առաջին դպրոցն ու թատրոնը, իսկ առաջին օպերան ևս ցուցադրվել է այնտեղ։ ։ Գյումրին հնուց ի վեր եղել է արվեստների և արհեստների քաղաք։ Քաղաքի վարպետները բազմաթիվ շենքեր ու եկեղեցիներ են կառուցել, որոնցից շատերը պահպանվել ու հասել են մեզ։ Քաղաքը լի է արձաններով ու հուշարձաններով, գեղեցիկ այգիներով ու պուրակներով։ Գյումրիում շատ է զարգացած եղել արհեստագործությունը, ամեն արհեստ իր դրոշն է ունեցել, եղել են համքարություններ։ Զարգացած են եղել Ատաղծագործական, Դարբնոցային, Կարի Համքարությունները։ Հետաքրքիր ավանդույթ է եղել նաև կամուրջ կառուցող վարպետների վերաբերյալ։ Ըստ սովորույթի՝ կամուրջի կառուցումը ավարտելուց հետո վարպետի ողջ ընտանիքը պետք է կանգներ կամուրջի տակ, իսկ վարպետը պետք է ֆայտոնով անցներ կամուրջի վրայով։ Անպես որ, եթե կամուրջը լավ չկառուցեին կզոհվեր վարպետն ու իր ողջ ընտանիքը։ Գյումրիում կան երեք կանգուն բերդեր։ Գյումրու Սև, Կարմիր և Պայտաձև բերդերը։ Անիի ստորգետնյա կառույցների նման Սև բերդի համար էլ ստորգետնյա ուղիներ են կառուցել և բերդից ճանապարհներ են եղել դեպի Մայր Հայաստան հուշարձանը և «Կարմիր» բերդը։ Գյումրին հայտնի է նաև իր զվարճախոսություններով ու սուր հումորով։ Գյումրու ամենահայտնի զվարճախոսը Պոլոզ Մուկուչն է (Մկրտիչ Ղազարի Մելքոնյան)։
